4 Ocak 2020 tarihli ve 30998 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile 15 Temmuz 2015 tarihli ve 29417 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik” (“Yönetmelik”) içeriğinde önemli değişiklikler yapılmış olup bu değişiklikler ile elektronik iletişim araçlarıyla yapılan ticari iletişime ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemelerin en önemlisi ise anılan yönetmelik ile mevzuatımıza giren ve ticari elektronik ileti onayı alınmasına, reddetme hakkının kullanılmasına ve şikâyet süreçlerinin yürütülmesine imkân tanıyan Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi (“İYS”) ve İYS’ ye kayıt yükümlülüğüdür.
- Ticari Elektronik İleti Kavramı
Bilindiği üzere, günümüzde teknolojinin gelişmesi ve iletişimin hız kazanması ile birlikte ticari faaliyetler iletişim araçları kullanılarak yürütülebilmektedir. Bu kapsamda ise gerçekleştirilen ticari iletişimin ve ticari elektronik iletilerin hukuki niteliği önem kazanmaktadır.
Ticari elektronik ileti kavramı Yönetmelik uyarınca “Telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletiler” olarak tanımlanmıştır. Görüldüğü üzere ticari elektronik ileti kavramının kapsamı “ticari amaçlarla” ifadesi ile oldukça geniş tutulmuş olup ileti gönderilebilecek olan vasıtalar ise kesin olarak sınırlandırılmamıştır.
Bununla birlikte belirtilmelidir ki söz konusu ticari iletişimin tarafları olarak “Hizmet Sağlayıcı” elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişileri, “Alıcı” ise tüketiciyi ya da mesleki veya diğer amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi ifade etmektedir. Buna göre ticari iletişim faaliyeti sırasında hizmet sağlayıcılar tarafından alıcılara iletilen ticari iletiler bu kapsamda değerlendirilecektir.
- İYS Nedir?
Bilindiği üzere, 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un (“Kanun”) 6. maddesi uyarınca “Ticari elektronik iletiler, alıcılara ancak önceden onayları alınmak kaydıyla gönderilebilir.” hükmü düzenlenmiş ve ticari iletilerin gönderilmesine belirli kısıtlamalar getirilmişti. Bununla birlikte alıcıların diledikleri zaman, hiçbir gerekçe belirtmeksizin ticari elektronik iletileri almayı reddedebilecekleri hükme bağlanmış olup ret bildiriminin elektronik iletişim araçlarıyla kolay ve ücretsiz olarak iletilmesini sağlamak ve gönderdiği iletide buna ilişkin gerekli bilgileri sunmak hususunda hizmet sağlayıcı sorumlu kılınmıştı.
Günümüzde ise ticari iletişimin ve ticari elektronik iletilerin yaygınlaşması ile alınması zorunlu olan onay bildirimlerinin ve hizmet sağlayıcıya iletilen ret beyanlarının takip edilmesi ve kayıt altına alınması, hizmet sağlayıcıların yanı sıra alıcılar bakımından da güç bir hal almıştır.
Söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve yaşanan sorunların önüne geçilebilmesi amacıyla T.C. Ticaret Bakanlığı (“Bakanlık”) bünyesinde, hizmet sağlayıcılar tarafından gerekli ticari elektronik ileti onayı alınmasına, alıcılar için ise reddetme hakkının kullanılmasına ve şikâyet süreçlerinin yönetilmesine imkân tanıyan bir sistem kurulmasına karar verilmiştir. İYS olarak ifade edilen bu sistem ise, onay ve ret bildirimlerini zaman damgası ile kayıt altına alıp güvenli biçimde saklayacak olup alıcıların şikâyet hakkını kullanabilmesi ile kamu denetleme görevini hızlı ve eksiksiz bir şekilde yerine getirecektir.
- Onayın Alınması
Yönetmelik’in 5. maddesi uyarınca alıcının onayını alma zorunluluğu, “Hizmet sağlayıcının, mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak, işletmesini tanıtmak ya da kutlama ve temenni gibi içeriklerle tanınırlığını artırmak amacıyla alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderdiği ticari elektronik iletiler için kendisi tarafından ya da İYS üzerinden önceden onay alınır.” ifadesi ile hüküm altına alınmıştır. Onay, yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim aracıyla ya da İYS üzerinden alınabilmekte olup onayda, alıcının ticari elektronik ileti gönderilmesini kabul ettiğine dair olumlu irade beyanı, adı ve soyadı ile elektronik iletişim adresi yer almalıdır.
Söz konusu alıcı onayı, fiziki ortamda yazılı olarak alınıyorsa mutlaka onay verenin imzasının bulunması gerekli olup onayın elektronik ortamda alınması halinde ise onay alındığına dair bilgilendirmenin, reddetme imkânı da tanınarak alıcının elektronik iletişim adresine 24 saat içinde iletilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bunun yanında fiziksel olarak alınan belgelerin saklanması, arşivlenmesi, belgelerin güvenliğinin ve gizliliğinin sağlanması gerekmekteyken; elektronik ortamda da alınan onaylarda da onayın, onay sahibi kişiden alındığına dair elektronik kayıtlarının tutulması ve güvenli bir şekilde saklanması gerekmektedir. Dikkat edilmelidir ki, İYS üzerinden alınmayan onaylarda, onayın alındığına ilişkin ispat yükümlülüğü hizmet sağlayıcıya aittir. Hizmet sağlayıcı ve/veya aracı hizmet sağlayıcı onay kayıtlarını, onayın geçerliliğinin sona erdiği tarihten, ticari elektronik iletilere ilişkin diğer kayıtları ise kayıt tarihinden itibaren üç yıl süreyle saklamakla yükümlüdür. Talep edilmesi halinde ise bu kayıtlar Bakanlık’a sunulacaktır.
Hizmet sağlayıcılar tarafından ticari ileti gönderilmesine yönelik alınan onay, reddetme hakkı kullanılıncaya alıcının kadar geçerli olacaktır. Bunun yanında hizmet sağlayıcı, kendisine iletilen ret bildirimlerini üç iş günü içinde İYS’ye bildirecektir.
Yönetmelik’in 6. maddesi uyarınca ise onay gerektirmeyen durumlar düzenlenmiştir. Buna göre;
- Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler,
- Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler ile hizmet sağlayıcıya ilgili mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğü durumları,
- Tacir veya esnaf olan alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletiler,
- Sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan şirketlerce müşterilerine bilgilendirme amaçlı gönderilen ticari elektronik iletiler,
İçin önceden onay alınması gerekli değildir. Ancak tacir veya esnaf olan alıcıların ret beyanında bulunmuş olması halinde bu kişilere ileti gönderilemeyecektir.
- İYS’ye Kayıt Olma Yükümlülüğü ve Kayıt Tarihleri
Yönetmelik uyarınca ticari elektronik ileti göndermek isteyen tüm hizmet sağlayıcılar İYS’ye kaydolmakla yükümlüdürler. Buna göre Türkiye’de yerleşik olsun ya da olmasın, ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek ya da tüzel kişilerin anılan mevzuat hükümlerine uygun davranması ve İYS’ye kaydolması gerekmektedir.
Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de yeni tip Koronavirüs (Covid19) salgını günlük hayatı olumsuz etkilemiş ve iş süreçlerinde önemli aksamalar yaşanmasına neden olmuştur. Bu sebeple daha önce 31 Mayıs 2020 olarak kararlaştırılan İYS’ye son onay yükleme tarihi, 31 Ağustos 2020 tarihine ertelenmiş olup alıcılar ise, hizmet sağlayıcılar tarafından kaydedilen onayları en geç 1 Aralık 2020 tarihine kadar kontrol etmesi gerekmektedir. Bununla birlikte önemle belirtmek gerekir ki, Yönetmelik gereğince 1 Eylül 2020 tarihine kadar hizmet sağlayıcılar tarafından sisteme aktarılmayan onaylar geçersiz kabul edilecek olup İYS’ de onayı bulunmayan alıcılara ticari elektronik ileti gönderimi yapılamayacaktır.
Dikkat edilmelidir ki, Yönetmelik’e aykırı hareket edilmesi ve/veya İYS’ye kayıt yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde Yönetmelik’in 17. Maddesi uyarınca 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 12. maddesi kapsamında idari para cezası uygulanacaktır.
*Yasal Uyarı*
İşbu makale bilgi ve deneyim paylaşımına yönelik olup yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki güvence vermemektedir. Çelikbaş Hukuk Ofisi, bu makalede yer alan her türlü bilgi ve sair içeriklerin doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmasından oluşacak zararlardan hiçbir şekilde sorumlu değildir.
Bu sitede paylaşılan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır; Türkiye Cumhuriyeti Barolar Birliği’nin ilgili düzenlemeleri uyarınca reklam, teklif, hukuki öneri veya danışmanlık teşkil etmez. Bu bilgilerin iletilmesi hiçbir şekilde avukat müvekkil ilişkisi oluşturmaz. Bu bilgiler en son hukuki durumu yansıtmayabileceğinden okuyucular güncel durum hakkında bir avukata danışarak hareket etmelidirler.